Heb je het druk? Hoe weet je het dat je het druk hebt? En hoe weet je het dat het niet druk is? Is het lekker druk of vervelend druk?
Om te weten hoe “druk” voelt kan alleen als je ook rust hebt ervaren.
Ga eens na bij jezelf: Hoe herken je echte rust bij jezelf?
Wat is er allemaal aanwezig of afwezig als jij rust ervaart bij jezelf? Is er iets buiten jezelf nodig? Natuur, lekker muziekje, kampvuur, bad, ‘klus’ afmaken, dansen, schilderen, met vrienden zijn… wat het dan ook is. Ben je bewust welke omstandigheden je nodig hebt om rust te ervaren? En wat gebeurt er als de omstandigheden wegvallen? Blijf je rust ervaren en voor hoelang? Wat gebeurt er als de rust verdwijnt?
Soms vraag ik als zenleraar in de eerste meditatieles aan cursisten wat ‘Zen’ voor ze betekent. “Ultieme rust gevoel” wordt vaak benoemd. Dat is dan ook paradoxaal dat op een moment dat men stil gaat zitten op de meditatiekussen, er juist onrust opkomt. Heleboel gedachten, lijf die liever toch een kleine beweging wil maken, gedachten die daar weer iets van vinden, wat weer stilzitten nog lastiger maakt. Je verlangt naar rust maar er is alleen onrust. Nu heb je een keuze – blijf je in gevecht met jezelf of neem je het zoals het is.
Dat is de kern van zen. Elke moment waarnemen zoals het is. Het verandert, en nu is het weer anders. Dit is het. Dat bij jezelf kunnen waarnemen, gedachten en gevoelens, wat er bij je gebeurt. Als je zen meditatie beoefent, leer je in eerste instantie waarnemen hoe je je eigen “drukte” opbouwt. Welke gedachten weer terugkeren, hoe je daarbij voelt, welke neigingen je hebt om daarmee iets te doen. Van welke gedachten hou je graag vast. Verdiepende onderzoek, bijvoorbeeld in coaching, kan je helpen jezelf beter te begrijpen welke dieperliggende motivatie er schuil ligt – wat je onbewust probeert te bereiken. Wat je echte behoefte is, wat je echt wilt.
Zen gaat ervan uit dat je niet hoeft te veranderen. Je hoeft je gedachten niet omdraaien om naar de positieve kant te kijken om je beter te voelen of je doelen te halen. In zen oefen je met je onrust te zijn. Het hard werken om het anders te laten zijn dan het is, is dan niet meer nodig. Paradoxaal genoeg, je verandert dan van zelf. Je kan andere perspectieven, mogelijkheden, oplossingen zien. Je wordt creatiever. Je kan vrij kiezen wat er nodig is, in plaats van dat er iets moet gebeuren. Door niet naar de zonnige kant moeten zoeken, maar met de andere kant leren zijn, wordt het vanzelf zonnig.
Hoe meer je leert zijn met je gedachten en gevoelens waar je juist (onbewust) weg van wilt, hoe meer rust je in jezelf ervaart. Ook zonder externe omstandigheden. Of juist in het midden van drukke omstandigheden.